Pierwszym zadaniem będzie poznanie metody, która pozwala wykrywać obecność skrobi.
Eksperymenty „Zrób to sam” – Kleje
Część klejów zrobiona jest ze składników zawierających skrobi. Być może słyszałeś o skrobi wykorzystywanej podczas pieczenia - jest to biały proszek wyglądem przypominający mąkę. Skrobia to surowiec naturalny. Czy wiesz, skąd się bierze? Co zawiera skrobię?
Sprawdź, jakie produkty spożywcze zawierają skrobię
Do eksperymentu będziesz potrzebować:
- Różnego rodzaju produktów spożywczych, takich jak na przykład: ziemniaki, kasza manna, ziarna kukurydzy, ziarna pszenicy, ogórek, orzechy, cukier, sól
- Małe łyżeczki
- Nieduże płytkie talerzyki lub szklane miseczki
- Roztwór z jodyny lub roztwór z płynu Lugola (roztwór jodku/jodku potasu) – dostępny w internecie lub w aptekach
- Pipety z tworzywa sztucznego służące do dozowania kropli płynu Lugola
Aby wykryć obecność skrobi w produkcie możesz wykorzystać płyn Lugola. Jest to różowo-fioletowy płyn zawierający jodynę. Być może miałeś okazję zetknąć się z zastosowaniem jodyny w medycynie. Leki zawierające ten roztwór są wykorzystywane między innymi do dezynfekcji ran. Kiedy w roztworze z jodyny obecna jest skrobia, przybiera on granatowy lub czarny kolor.
Przy wsparciu dorosłego opiekuna przeprowadź następujący eksperyment:
- Użyj małej szpatułki, by nałożyć szczyptę mąki kukurydzianej do probówki.
- Dodaj 2 ml (1/2 łyżeczki) wody i ostrożnie potrząśnij probówką.
- Następnie dodaj 2 krople płynu Lugola.
Co obserwujesz? Czy zmienił się kolor roztworu?
Teraz możesz przeprowadzić właściwy eksperyment. Wybierz dwa produkty spożywcze, które chciałbyś zbadać. Do wyboru masz wiele produktów, np.: ziemniaki, ogórek, kukurydzę, ryż, banany, jabłka lub takie dodatki jak proszek do pieczenia, sól czy cukier. Sprawdź, które z nich zawierają skrobię.
Odkrój mały kawałek ziemniaka i nanieś na niego dwie krople płynu Lugola. Co się dzieje? Czy ziemniak zawiera skrobię?
Powtórz ten sam eksperyment z innym produktem spożywczym. Co zaobserwowałeś?
Uzyskaj skrobię z ziemniaków
Skoro już wiemy – bo pokazał to poprzedni eksperyment – że ziemniaki zawierają skrobię, to naszym kolejnym zadaniem będzie uzyskanie skrobi z ziemniaków.
Do eksperymentu będziesz potrzebować:
- 4 średniej wielkości ziemniaki
- 1 starą ściereczkę do naczyń
- 2 średniej wielkości plastikowe miski
- 1 tarkę kuchenną
- 1 naczynie żaroodporne
- 1 dzbanek ze skalą pomiarową
- Wodę
- Szklane mieszadło
- Piekarnik – pamiętaj, by poprosić o pomoc osobę dorosłą!
- Zetrzyj ziemniaki na tarce i przełóż do plastikowej miski.
- Dodaj 300 ml wody do miski i wymieszaj szklanym mieszadłem.
- Ułóż ścierkę na wierzchu drugiej plastikowej miski, wlej do niej mieszaninę wody i przetartych ziemniaków, a następnie odciśnij ziemniaki, pozwalając, aby woda przeciekła przez ścierkę do miski pod spodem. Chwilę odczekaj. Zobaczysz, że na dnie miski zacznie osiadać biały osad.
- Odciśnięte ziemniaki ze szmatki przełóż z powrotem do pierwszej miski i dolej znowu do nich wody. Ale tym razem tylko 200 ml. Wymieszaj. Powtórz procedurę opisaną w pkt 3. Następnie odczekaj cierpliwie 5 minut, aż na spodzie miski zbierze się cały biały osad. Odlej ostrożnie i dokładnie wodę znad osadu.
- Uzyskany biały osad przełóż do naczynia żaroodpornego. Z pomocą osoby dorosłej umieść naczynie w piekarniku nagrzanym do 180ºC na 20 minut.
Po tym czasie cała woda powinna wyparować. To, co zostało w naczyniu, to właśnie skrobia ziemniaczana.
Zrób pastę skrobiową, czyli klej
Jak wykorzystać skrobię do zrobienia kleju? Skrobia sama w sobie nie jest klejąca. Co trzeba zrobić, by stała się lepka? Jest to całkiem proste: podgrzej niewielką ilość skrobi z odrobiną wody.
Do eksperymentu będziesz potrzebować:
- Skrobię kukurydzianą
- Wagę kuchenną
- Dzbanek ze skalą pomiarową
- Mały rondelek
- Wodę
- Kuchenkę – pamiętaj, by poprosić o pomoc osobę dorosłą!
- Użyj wagi kuchennej do zważenia 10 g skrobi, a następnie włóż ją do rondelka.
- Dodaj 50 ml (2 fl. oz.) wody i wszystko dokładnie wymieszaj.
- Z pomocą osoby dorosłej podgrzej mieszaninę na kuchence na małym ogniu, cały czas mieszając.
- Gdy mieszanina zacznie wrzeć, możesz zdjąć ją ostrożnie z kuchenki i odstawić na bok. Poproś o pomoc osobę dorosłą.
Kiedy mieszanina wystygnie, możesz spróbować skleić nią dwie kartki.