Eksperymenty „Zrób to sam” – Kleje

Część klejów zrobiona jest ze składników zawierających skrobi. Być może słyszałeś o skrobi wykorzystywanej podczas pieczenia - jest to biały proszek wyglądem przypominający mąkę. Skrobia to surowiec naturalny. Czy wiesz, skąd się bierze? Co zawiera skrobię?

Pierwszym zadaniem będzie poznanie metody, która pozwala wykrywać obecność skrobi.

Sprawdź, jakie produkty spożywcze zawierają skrobię

Do eksperymentu będziesz potrzebować:

  • Różnego rodzaju produktów spożywczych, takich jak na przykład: ziemniaki, kasza manna, ziarna kukurydzy, ziarna pszenicy, ogórek, orzechy, cukier, sól
  • Małe łyżeczki
  • Nieduże płytkie talerzyki lub szklane miseczki
  • Roztwór z jodyny lub roztwór z płynu Lugola ‏(roztwór jodku/jodku potasu) – dostępny w internecie lub w aptekach
  • Pipety z tworzywa sztucznego służące do dozowania kropli płynu Lugola

Aby wykryć obecność skrobi w produkcie możesz wykorzystać płyn Lugola. Jest to różowo-fioletowy płyn zawierający jodynę. Być może miałeś okazję zetknąć się z zastosowaniem jodyny w medycynie. Leki zawierające ten roztwór są wykorzystywane między innymi do dezynfekcji ran. Kiedy w roztworze z jodyny obecna jest skrobia, przybiera on granatowy lub czarny kolor.

Przy wsparciu dorosłego opiekuna przeprowadź następujący eksperyment:

  1. Użyj małej szpatułki, by nałożyć szczyptę mąki kukurydzianej do probówki.
  2. Dodaj 2 ml ‏(1/2 łyżeczki) wody i ostrożnie potrząśnij probówką.
  3. Następnie dodaj 2 krople płynu Lugola.

Co obserwujesz? Czy zmienił się kolor roztworu?

Teraz możesz przeprowadzić właściwy eksperyment. Wybierz dwa produkty spożywcze, które chciałbyś zbadać. Do wyboru masz wiele produktów, np.: ziemniaki, ogórek, kukurydzę, ryż, banany, jabłka lub takie dodatki jak proszek do pieczenia, sól czy cukier. Sprawdź, które z nich zawierają skrobię.

Odkrój mały kawałek ziemniaka i nanieś na niego dwie krople płynu Lugola. Co się dzieje? Czy ziemniak zawiera skrobię?

Powtórz ten sam eksperyment z innym produktem spożywczym. Co zaobserwowałeś?

Uzyskaj skrobię z ziemniaków

Skoro już wiemy – bo pokazał to poprzedni eksperyment – że ziemniaki zawierają skrobię, to naszym kolejnym zadaniem będzie uzyskanie skrobi z ziemniaków.

Do eksperymentu będziesz potrzebować:

  • 4 średniej wielkości ziemniaki
  • 1 starą ściereczkę do naczyń
  • 2 średniej wielkości plastikowe miski
  • 1 tarkę kuchenną
  • 1 naczynie żaroodporne
  • 1 dzbanek ze skalą pomiarową
  • Wodę
  • Szklane mieszadło
  • Piekarnik – pamiętaj, by poprosić o pomoc osobę dorosłą!
  1. Zetrzyj ziemniaki na tarce i przełóż do plastikowej miski.
  2. Dodaj 300 ml wody do miski i wymieszaj szklanym mieszadłem.
  3. Ułóż ścierkę na wierzchu drugiej plastikowej miski, wlej do niej mieszaninę wody i przetartych ziemniaków, a następnie odciśnij ziemniaki, pozwalając, aby woda przeciekła przez ścierkę do miski pod spodem. Chwilę odczekaj. Zobaczysz, że na dnie miski zacznie osiadać biały osad.
  4. Odciśnięte ziemniaki ze szmatki przełóż z powrotem do pierwszej miski i dolej znowu do nich wody. Ale tym razem tylko 200 ml. Wymieszaj. Powtórz procedurę opisaną w pkt 3. Następnie odczekaj cierpliwie 5 minut, aż na spodzie miski zbierze się cały biały osad. Odlej ostrożnie i dokładnie wodę znad osadu.
  5. Uzyskany biały osad przełóż do naczynia żaroodpornego. Z pomocą osoby dorosłej umieść naczynie w piekarniku nagrzanym do 180ºC na 20 minut.

Po tym czasie cała woda powinna wyparować. To, co zostało w naczyniu, to właśnie skrobia ziemniaczana.

Zrób pastę skrobiową, czyli klej

Jak wykorzystać skrobię do zrobienia kleju? Skrobia sama w sobie nie jest klejąca. Co trzeba zrobić, by stała się lepka? Jest to całkiem proste: podgrzej niewielką ilość skrobi z odrobiną wody.

Do eksperymentu będziesz potrzebować:

  • Skrobię kukurydzianą
  • Wagę kuchenną
  • Dzbanek ze skalą pomiarową
  • Mały rondelek
  • Wodę
  • Kuchenkę – pamiętaj, by poprosić o pomoc osobę dorosłą!
  1. Użyj wagi kuchennej do zważenia 10 g skrobi, a następnie włóż ją do rondelka.
  2. Dodaj 50 ml ‏(2 fl. oz.) wody i wszystko dokładnie wymieszaj.
  3. Z pomocą osoby dorosłej podgrzej mieszaninę na kuchence na małym ogniu, cały czas mieszając.
  4. Gdy mieszanina zacznie wrzeć, możesz zdjąć ją ostrożnie z kuchenki i odstawić na bok. Poproś o pomoc osobę dorosłą.

Kiedy mieszanina wystygnie, możesz spróbować skleić nią dwie kartki.